Mensen achter het ouderschap - OverPsychologie.nl

Hoe ouders zichzelf kwijtraken in familierituelen

Je leest deze tekst met jouw ogen en je denkt er het jouwe van. Dat betekent dat je er bent. Dus kun je niet kwijt zijn. Toch vóelt het soms helemaal anders. De klemtoon ligt op ‘voelt’, omdat dit werkwoord het probleem blootlegt. Wanneer je jezelf niet meer voelt, hoort, of ziet, dan ben je jezelf kwijtgeraakt (Gibson, 2022). Vooral ouders raken zichzelf nogal eens kwijt. Hoe kun je jezelf als ouder kwijtraken?

De levenslange familieband (Onderwaater, 2013) bestaat niet enkel tussen ouders en kinderen. De onverbrekelijke band strekt zich verder uit over meerdere generaties. Van over overgrootouders tot achter achterkleinkinderen. Als je goed kijkt word je al deze mensen gewaar achter jouw ouderschap.

De verbinding tussen al deze mensen werkt extra hard als er sprake is van een nieuwe generatie (Nuyts en Sels, 2017). Er kan bewust of onbewust van je verwacht worden dat je op dezelfde manier opvoed als de generaties voor je. Hierdoor voel je de onzichtbare verbinding soms aan je trekken.

Je kunt jezelf kwijtraken als familiebanden aan je trekken

Niet alles dat je leerde over het leven leerde je echter van je familie. Zelf deed je ook ervaring en levenslessen op. Hierdoor wil je misschien andere facetten aan jouw kinderen meegeven. Je kunt dan in een worsteling komen. Een deel van jou dat loyaal is aan het familie erfgoed kan het oneens zijn met jouw autonome zelf of jouw cognitie.

Het getouwtrek loopt misschien uit de hand, als ook de ándere ouder van je kind eenzelfde worsteling heeft. Vooral als diens familie zo lekker anders is dan jouw familie. “Zaterdag wordt Rob vijf jaar. De ouders van Klaartje hebben al aangegeven bij de lunch langs te komen. In een telefoongesprek sprak Klaartjes moeder uit dat zij niet hoopt dat Peter weer met zo’n lang gezicht zit. Klaartje heeft haar moeder nog niet vertelt dat Peter en zij al weken ruzie hebben over de verjaardag. Want als het aan Peter ligt, zijn hij en Rob niet eens thuis! Als dat zo is, dan mag Peter dat volgens Klaartje aan haar moeder uitleggen.” (Brok, 2020)

Je kunt je dankbaarheid tonen door facetten van de opvoeding over te nemen. In dat geval hergebruik je jouw familie erfenis precies zoals je deze kreeg. Er is nog een andere manier om dankbaar te zijn. Door je erfenis anders te investeren en voor je ouder wordende ouders te zorgen (Onderwaater, 2013).

Jezelf kwijtraken in de Bermudadriehoek van zorgtaken

Het opnemen van extra zorgtaken ten behoeven van je ouders, náást de zorgtaken van je opgroeiende kinderen is voor veel mensen zwaar (Rögels, 2007). Met deze koers vaar je vlák langs de Bermudadriehoek. De grote hoeveelheid zorg die je geeft kan soms te zwaar zijn, waardoor je zoekraakt. Tegelijkertijd is het een mooi avontuur die je veel vrijheid geeft. Een goed navigatie-instrument dat je op koers houdt is ‘Ouders, vind je koers terug‘.

Er liggen dus verschillende gevaren op de loer die je op verschillende manieren kunt omzeilen. Dat is een kunst. Zelfs in het beste scenario waarin je een liefhebbende familie had die je een erfenis achterlieten. Je kunt ook minder veel geluk hebben gehad en een negatieve erfenis erven. Dan heb je jouw eigen koers varen niet geleerd. In het ergste geval heb je niet eens een boot!

Tegelijk met het moment dat je zelf zorg draagt voor een nieuwe generatie, komt de confrontatie met vroegere de relatie met jouw ouders. “Wanneer ik borstvoeding geef en kijk naar de uitdrukkingen op haar gezichtje. Op die momenten snap ik echt niet dat mijn moeder mij in mijn eerste levensjaar in de steek liet. Hoe kan een moeder dat doen?” Niet alleen is dat pijnlijk in het moment zelf. Het bepaald soms ook automatisch je gedrag. Je kunt overcompenseren of herhalen wat je leerde (Onderwaater, 2013).

Nooit geleerd en toch gevraagd

“Als mijn zoon aan het drammen is, dan hoor ik mezelf zeggen ‘je moest eens weten hoe zwaar het leven is’. Terwijl ik dat als kind zo oneerlijk vond als mijn vader dat zei. Dan voelde ik mij zó niet gezien! Nu doe ik het zelf. Het is eruit voor ik het weet. Ik vind dat erg voor mijn zoon. Ik wil hem niet schaden zoals mijn vader mij beschadigde. Maar als het bloed onder mijn nagels trekt, dan begrijp ik die ouwe wel. Snap je?”

Net zoals jij als kind probeerde te vragen wat je nodig had, zo vragen jouw kinderen nu. Kinderen hebben recht op zorg. Jij hebt het recht die zorg te geven. Als je van je ouders niet leerde hoe gepaste zorg eruit zag, terwijl en het nu toch gevraagd wordt, dan verval je soms in onbewuste herhaling. Terwijl je het echt anders wilt doen. Je kunt jezelf als ouder hierdoor kwijtraken. Hoewel je soms alle zeilen zult moeten bijzetten, kun je jouw koers wel terug leren vinden.

Navigatie-instrumenten, gidsen en een vloot

Door allereerst bewust te worden van je onderbewuste. Om daarna de invloed van andere mensen uit je opvoeding te herkennen. Vervolgens kun je jouw onderbewuste toetsen. En tenslotte kies je gepaster gedrag. Nieuw gedrag leren is lastig. Een contextueel relatietherapeut kan je hierbij helpen. Zo ook het artikel ‘Ouders, vind je koers terug‘ van Over Psychologie.

Je kunt als je jouw koers kwijtraakte gebruik maken van navigatie-instrumenten of een gids. Steun van de omgeving kan je verder helpen. Iedere ouder heeft een steunnetwerk nodig (Omer, 2011). Deze steungroep is er om jou als ouder te ondersteunen. Zo kun je dichtbij jezelf en je kind te blijven wanneer authentieke aanwezigheid nodig is.

Jammer genoeg kun je jezelf als ouder ook juist kwijtraken door anderen. Wanneer je door een storm vaart en de golven onstuimig hoog zijn. Als tegelijkertijd politiek, hulpverleners, familieleden of leerkrachten je niet steunen. Wat kan het dan eenzaam zijn op open wateren.

Zo raak je jezelf kwijt in ouderschap

Samenvattende zijn er dus vier contextuele oorzaken waardoor je jezelf kwijtraakt tijdens je ouderschap.

Twee verschillende familiebanden die aan jou en je partner trekken (Onderwaater, 2013 , Nuyts en Sels, 2017 en Brok, 2020).
Een teveel aan zorgtaken dat op je schouders rust (Onderwaater, 2013 en Rögels, 2007).
Een gemis in eigen opvoeding waar nu aanspraak op gedaan wordt (Onderwaater, 2013).
Het verlies van steun van school, geloofsgemeenschap en/of samenleving. (Omer en Onderwaater, 2013).

Dit alles bij elkaar kan het gevolg zijn dat je jezelf kwijtraakt wanneer je ouder wordt. Gelukkig waren ouders allereerst een zelfstandig mens. Wanneer zij opvoeden kunnen ze dat doen vanuit zichzelf. Hoe kunnen ouders zichzelf terugvinden als zij zich kwijtraakte tijdens hun ouderschap? Je leest het in het tweede deel van dit tweeluik: ‘Ouders, vind je koers terug’.

Jezelf kwijtraken en lezend weer vinden

Meer tips over jezelf blijven tijdens je ouderschap lees je op Over Psychologie. Bijvoorbeeld in ‘Au! Als autoriteit & autonomie aanvallen‘ en ‘Moederschap is per mens anders‘. Je kunt ook meer leren over de banden met je familie van dankzij de Inzichtkaarten ‘Denk aan je familie: Jezelf zijn binnen jouw oudste relaties’. Lees deze artikelen over persoonlijke ontwikkeling en relaties. Of schaf één van onderstaande boeken aan.

Brok, M.P.W. (2020). Je vader en moeder maken je 2x. Ontleend via; https://www.relatietherapeutmirellabrok.nl/winkel/artikelen/artikelen-familie-en-schoonfamilie/
Gibson, L.C. (2022). Emotioneel onafhankelijk – Een praktische gids voor mensen die ongezien zijn opgegroeid. Amsterdam: Boom
Nuyts, A. en Sels, L. (2017). Tussen mensen. Contextueel denken over relaties, familie en samenleving. Tielt: Uitgeverij Lannoo Campus.
Omer, H. (2011). Nieuwe autoriteit. Samen werken aan een krachtige opvoedingsstijl thuis, op school en in de samenleving. Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.
Onderwaater, A. (2013). De onverbrekelijke band. Inleiding en ontwikkelingen in de contextuele therapie van Nagy. Amsterdam: Pearson Asessment and Infomation B.V.
Rögels, N. (2007). Levenslooppsychologie. Jongvolwassenen, volwassenen en oudere volwassenen. Soest: Uitgeverij Nelissen