Het gaat niet over chocopasta

“Ik doe hier haast alles alleen! En het kleinste wat ik u vraag, kan je niet eens voor mij doen. Ik sta er altijd alleen voor.”

Als relatietherapeut ontmoet ik soms koppels die het belangrijk vinden om de inhoud van hun conflict goed tot in het kleinste detail te delen met mij. Enkele jaren geleden hoorde ik het verhaal van ‘de chocopot’. Het gaat ongeveer als volgt.

Een typische zaterdagochtend

Het is zaterdagochtend, Els heeft veel te doen. Het was een drukke week en ze vraagt als haar man Bert voor haar naar de winkel kan gaan. Wanneer hij naar de winkel gaat vertrekken zeg ze nog snel: “Oh ja, breng ook nog chocopasta mee, die is op. Neem Nutella hé, de andere eet ik niet.”

© Jasper M, www.jasperskunst.com

Een uur later komt Bert terug van de winkel, gepakt en gezakt. Els is de kinderen aan het helpen met hun huiswerk. Tegelijkertijd is ze ook nog aan het strijken. Ze kijkt de keuken in wanneer Bert de inkopen in de kasten zet. Plots ziet ze de chocopot, ‘Kwatta’. Ze kan haar ogen niet geloven en zegt: “Kwatta, je hebt Kwatte meegebracht! Ik had nog zo gezegd Nutella, allé nu, waarom doe je dat, dat snap ik niet. Ik zei het je nog en je weet toch dat ik die niet eet en toch brengt je die mee.”

Actie wordt reactie

Bert die op het drukste moment van de dag doorheen de winkel liep en zelf ook nog heel wat te doen heeft, zegt gepikeerd: “Ja sech als het niet goed is, dan ga je voortaan maar zelf.” Els wordt boos en zegt: “Als je zo een simpele opdracht nog niet eens kan doen.” Waarop Bert gefrustreerd zegt: “Het is ook nooit goed voor u, wat ik ook doe. Ik zal wel terug naar de winkel gaan hoeveel potten Nutella wil je hebben? Tien? Zeg het maar! Met u gezaag ook altijd, waar gij weer een spel van kunt maken.” En de ruzie verergert en verergert over een pot chocopasta.

Terwijl ik luister naar Els en Bert, merk ik dat het helemaal niet over de chocopot gaat. Het gaat om wat er áchter de chocopot gebeurd. Vandaar dat ik Els en Bert vraag: “wat gebeurd er hier nu van binnen bij jullie?”

Ben ik niet van belang?

Wanneer Els aan Bert vraagt om haar favoriete chocopasta mee te nemen en Bert dit niet doet, dan denkt Els: “Bert denkt duidelijk niet aan mij bij de rek van de chocopasta’s. Ben ik dan niet voldoende van belang voor hem? Ziet hij me nog wel graag genoeg? Els voelt zich extra kwetsbaar omdat het heel erg druk is en ze zichzelf voorbij aan het lopen is.

In plaats van aan Bert te vragen, “ben ik nog belangrijk genoeg voor je, ben je nog met mij bezig, zie je me nog graag?” Zegt ze: “Kwatta, je hebt Kwatta meegebracht!…” Waarop Bert niet hoort: “ben ik nog belangrijk genoeg, ben je wel met mij bezig?” Nee, hij hoort: “je deed het (weer)niet goed.”

Je best doen, is niet goed genoeg

Berts gevoel van het niet goed genoeg doen wordt geraakt en daar zal hij op reageren. Hij kent dit gevoel het nooit goed genoeg te doen. Hoe hard hij als kind ook zijn best deed, het was nooit goed genoeg voor zijn vader. Hij kon de teleurstelling als kind heel hard voelen. Wat hij ook deed het lukte hem niet om te voldoen aan zijn vaders verwachtingen.

Hij wil van Els horen dat hij als partner het goed doet, want anders wordt zijn gevoel niet goed genoeg te zijn geraakt en voelt hij zich onmachtig. In dit geval reageert Bert met: “Ja sech als het niet goed is, dan ga je voortaan maar zelf. “

De beer is los

Els hoort de reactie van Bert en voelt zich nu nog minder geliefd door Bert en nog minder van betekenis voor hem, waardoor ze nog harder gaat reageren, een reactie die op zijn beurt Bert nog meer raakt in zijn gevoel, ik doe het niet goed genoeg. Nu is de cirkel compleet en raakt het koppel elkaar harder en harder in elkaars pijnpunten.

IJzer smeden als het koud is

Wanneer het conflict is gaan liggen kunnen Bert en Els misschien wel tegen mekaar zeggen waarom ze zo geraakt waren. Daarom zeg ik aan mijn koppels die ik begeleid dat ze het ijzer moeten smeden als het KOUD is. Een smid zal het niet met me eens zijn. Maar wanneer we geraakt zijn, kunnen we vaak de ander zijn pijn niet zien, niet horen wat er achter het verhaal eigenlijk gezegd wordt. We kunnen vaak ook niet rustig zeggen wat er eigenlijk bij ons van binnen gebeurd waardoor we zo van streek zijn.

Als de geraaktheid terug is gaan liggen kunnen we dit vaak wel. Maar dan moeten we wel bereid zijn om het risico te nemen om ons kwetsbaar op te stellen ten aanzien van onze partner. Wanneer we van achter ons beschermend muurtje met mekaar gaan spreken is het moeilijk om terug in verbinding met mekaar te gaan.

Het moraal van chocopasta

In therapie kan een koppel in dit proces ondersteund worden en kan ik samen met het koppel nagaan wat er achter de inhoud gebeurd. Dat is vooral zinvol als dit soort ruzies steeds vaker en heftiger voorkomen.

In de tussentijd kun jij na het lezen van dit artikel jezelf na een conflict met je lief je in ieder geval afvragen: “wat zit er achter deze chocopasta?” Ik ben benieuwd…