Covid-19 en de maatregels die daarop kwamen, hebben onze westerse wereld ten goede en ten kwade veranderd. Ontmoet nog één maal de verschillende type mensen en hun verhouding tot Corona, in dit slotdeel van portretten. Lees op Over Psychologie wat zij leren van Corona.
Overleven in stijl
Sinds Corona Nederland bereikte, wandel ik veel meer, steeds dezelfde ronde. Meer dan een jaar liep ik maand in maand uit, seizoen in en uit, iedere dag weer langs dezelfde huizen en vensters. Ik ontmoette veel dezelfde mensen. Op de stoep de mede wandelaar; mensen die zichzelf ook uitlaten. Thuis eenzelfde kring familie en vrienden, ook wel ‘bubbel’ genoemd.
Wat mij opviel tijdens de wandelingen was een serene sfeer. Mensen hebben meer aandacht voor de esthetische kant hun kleinere wereld. Hun huisjes en tuintjes versiert met Halloween, Kerst, Carnaval, Pasen. Hun ramen en tuinen als etalages van hun leven nu ze teruggeworpen zijn op hun eigen plek.
Tijdens mijn ontmoetingen voelde ik vaak bewondering voor de menselijke ziel. Ons overleven in stijl, wat ik tekenend vind van mensen. Kijkend door de vensters van de huizen, en de vensters van de ziel, zag ik de kern van ons mensen: overleving in schoonheid.
De mensen leren van Corona
Die ervaring maakt mij blij. Ik hoop dat we ondanks en dankzij Corona zijn gegroeid. Er blijft vast ballast achter als we dit tijdperk verlaten. En we nemen tegelijkertijd vast ook groei mee als overlevers. Wij mensen zijn gewend om te leren. Zelfs leren van Corona.
Wat laten de ervaringsdeskundigen van Over Psychologie gelukkig achter zich? En wat nemen ze met een glimlach mee naar de volgende ronde? Ik ga opnieuw (digitaal) op bezoek bij onze geïnterviewden.
© Jasper M, www.jasperskunst.com
Wederom schuifel ik op anderhalve meter bij Klaasje naar binnen in haar gezellige huisje. We kletsen bij als oude vrienden met onze kopjes thee en schoteltjes cake. Dan vraag ik haar wat Corona haar nu voor goeds bracht. “Dat is een nieuw besef. Ik begrijp nu dat ik mensen veel meer nodig heb dan ik dacht. Ik ben en blijf een in mezelf gekeerd type. Maar ik ga mezelf niet meer toestaan mijn relaties voor lief te nemen en te verwaarlozen. Ik ga het echt heel anders doen.”
“Ik ontdekte tijdens Corona dat eenzaamheid een houding is.”
Klaasje is al begonnen met haar nieuwe voornemen. Ze zoekt veel meer digitaal contact met haar dierbaren. “En die ene mens die je per dag mag zien. Daar ga ik nu helemaal voor.” Iedere dag probeert Klaasje iemand te ontmoeten, ook als introverte karaktertrek haar soms anders influistert. Soms de 81 jarige buurman die tegenover haar woont, met een praatje in de tuin. “Soms ga ik naar mijn ouders. Dan weer naar een oud collega.” Klaasje straalt wanneer ze dat vertelt. Het lijkt wel alsof ze sneller praat in haar enthousiasme dan de vorige keer dat ik haar sprak. Alsof ze meer energie heeft.
“Mijn eenzaamheid laat ik achter. Ik ontdekte tijdens Corona dat eenzaamheid een houding is. Daar heb ik controle over.” Dat is krachtige taal. Ik merk dat ik bewondering heb voor Klaasjes verandering van energie en levenskunst.
Sterker en zachter
Niet iedereen kan de draai naar blije gevoelens maken. Wanneer ik Brechje en achtereenvolgens Jacco spreek via Zoom, is het zoeken naar het goede wat minder vanzelfsprekend. Toch vertrouw ik erop dat ook zij leerden van Corona.
Brechtje neemt in ieder geval mee dat als ze nu naar buiten kon, ze dat straks ook zal kunnen. Haar afschuw voor mensen heeft minder controle over haar dankzij het oefenen in deze extreme ervaring. “Het ergste hebben we gehad, niet? Een tijd waarin mensen niet enkel smerig maar ook besmettelijk zijn. En zelfs toen kon ik door blijven gaan. Al was het met onrust in mijn lijf.” Ze is gegroeid, zo blijkt uit deze zin. Ze voegt er meteen daarop aan toe dat het jammer zou zijn als de anderhalve meter regel verdwijnt. “Het is te hopen dat mensen het nog wat langer in hun systeem houden.” Naast haar groei, staat haar onzekerheid. In ons gesprek wisselen die elkaar voortdurend af.
“Hoe dat de wereld mooier kan maken.”
Jacco hoopt vooral dat ándere mensen iets leren van Corona en de crisis: “Dat mensen gewoon wat meer nádenken.” Wenst Jacco dit de mensheid toe, of wenst Jacco’s angst hem dat zijn gemoedsrust toe? Ook de context waarin Jacco dat zegt, ontgaat me even. Vandaar dat hij me later na wat doorvragen uitlegt “dat mensen gezondheid en vrijheid niet zo vanzelfsprekend nemen.” Ik vind dat mooi klinken. Tegelijkertijd vraag ik me ook hardop af hoe dat de wereld mooier kan maken. “Ik denk dat mensen hierdoor sterker én zachter worden,” antwoord Jacco. Dat vind ik wijze woorden.
Deze filosofische zin blijft een paar dagen bij me hangen. Ik herken daarin de filosofische inslag van Bryan. Toen ik Bryan vorige keer ontmoette, was hij erg nuchter over Corona, de maatregels en de impact op onze levens. Benieuwd hoe hij er nu in staat, besluit ik Bryan op te zoeken na mijn gesprek met Jacco. Toevallig werkt hij twee dagen later in de tuin van mijn buurman. En dus wip ik weer even langs, met mijn wandelschoenen aan.
Natuurlijk is er liefde
Ook Bryan vertelt mij net als Jacco in een monoloog over andere mensen en hoe zij veranderen kunnen. Er klinkt liefde door in zijn stem. Wanneer ik hem daar op wijs zegt hij; “natuurlijk is er liefde voor de mensen. Ik wens alle natuur het beste toe. En het beste dat de natuur mee kan nemen van een crisis, is aanpassingsvermogen en verder gaan. Ik hoop dus dat mensen ook echt iets leren van Corona en over zichzelf.”
Opnieuw krijg ik van Bryan biologieles en filosofieles in één gesprek. Hij vertelt hoe sommige planten anderen helpen groeien (wortels komen naast uien in de moestuin). Hoe sommige planten het beste in elkaar naar boven halen. En hoe er gedacht wordt dat padenstoelen communiceren over ziektes in de tuin, zodat de bomen hierop kunnen anticiperen. “Zoals mensen verbonden met elkaar tijdens de rellen en tijdens verschuivingen in de arbeidsmarkt, dat is natuur ten top. Dat zit in ons, en dat zullen we blijven doen. Hopelijk nog wat beter na de geleerde lessen in deze crisis.”
Deze manier van hulp geven doet me denken aan mijn gesprek met Erica. In haar omgeving ontstond hulp vooral klein en vrij, tegenover georganiseerd en betuttelt. En dat is precies wat Erica en haar partner meenemen uit de crisis: weg van betuttelingen. “Onze plannen om meer op onze eigen manier te leven, krijgen steeds meer vorm. We stippelen ons eigen plan uit, en dat voelt goed.” De afgelopen tijd heeft hun plan in stroomversnelling gebracht. Waar ze eerst af wilde wachten tot de kinderen ouder waren, zullen ze de verhuizing nu eerder doorzetten. Brazilië, Frankrijk of de oceaan. Één van die plekken wordt hun nieuwe thuis. Daarmee laten ze Nederland inclusief regels, achter hen.
Al die lessen herinneren
Zoals ik met een hapje en een drankje begon bij Klaasje, zo sluit ik af bij Selma en Val. Het vrolijke stel dat van verbazing in steeds meer verbazing viel. We drinken eerst thee. Wanneer de vier in de klok zit, stappen we over op wijn en tapas. “Dat mag in Coronatijd, volgens onze regels”, zegt Val knipogend. Dat is dan ook één van de dingen die ze mee willen nemen als les voor ná Coronatijd: de dinsdagmiddagborrel.
Andere lessen die ze mee willen nemen, omdat hen dat blij maakte zijn: “humor zien in donkere tijden”, oppert Val. “vertrouwen in de flexibiliteit van mensen” vult Selma aan. “Selma nooit volgen bij het gokken”, bedenkt Val op zijn beurt. “En natuurlijk onthouden hoe bevoorrecht we zijn dat we mogen werken. Maar het zal mij verbazen of het ons lukt om al die lessen te blijven herinneren” lacht Selma. “Wedden?”, vraagt Val schalks.
Alle personages zijn fictief. Hun verhalen ontstond uit tientallen verschillende gesprekken met verschillende mensen over de Corona pandemie. Deze artikelreeks ontstond uit een idee van Willem Don en Mirella Brok van Over Psychologie.
