“…het gaat telkens over goed bedoelende ouders en dat is tegelijk de belangrijkste reden waarom het zoveel moeite kost er tegenin te gaan. Talenten en wensen van het kind worden bedolven onder de beleving en de pijn van de ouders. Kinderen voelen kwetsuren van hun ouders meestal haarfijn aan en proberen deze tekorten te compenseren, maar dat is een onmogelijke opgave.”
Annie Nuyts en Lieve Sels zijn werkzaam als familietherapeuten. In Tussen mensen beschrijven ze vanuit de positie van de verschillende soorten gezinsleden hoe absoluut familierelaties zijn. Ze geven de lezer een prachtig liefdevol en soms ook kwetsbaar inzicht over hoe kinderen en ouders verbonden zijn met elkaar. Zelfs als er geen contact meer tussen hen is.
Met hun helder uitgelegde theorie en intieme voorbeelden laten ze de lezer voelen hoe zwaar familierelaties soms wegen. Gelukkig geven Nuyts en Sels (voor de volledigheid: ik heb jaren terug respectievelijk les en supervisie van hen gehad) de lezer handvatten in hoe je dit gewicht kunt gebruiken bij je relationele en persoonlijke groei. De woorden van Nuyts en Sels geven ons uiteindelijk vorm en vrijheid. Hoe krijgt dit schrijversduo zoiets complex en ambivalent als relaties zo gemakkelijk uitgelegd?
Door de familietheorie waarover ze schrijven ook zelf toe te passen. Do as I say ánd as I do. Door niet alleen te spreken maar ook te luisteren. Zo laten zij uiteenlopende deskundigen én ervaringsdeskundigen aan het woord. Een moedige keuze aangezien niet alle deskundigen klakkeloos in hetzelfde kader denken als dat van Nuyts en Sels. Het resultaat is een rijk boek over verbinding.
De auteurs zijn er in geslaagd om de grote schat aan inzichten die ze hebben verzameld overzichtelijk te houden door een goede indeling in ‘schatkamers’ (oftewel hoofdstukken). Op deze wijze zullen lezers met verschillende leesstijlen en familiesituaties hiermee aan de slag kunnen.
Kinderen, biologen en tv-persoonlijkheden spreken over familierelaties
Tussen mensen doet mij denken aan de boeken van Griet op de Beeck; Vele hemels boven de zevende (2013) en Kom hier dat ik u kus (2014). Dat zal onder meer komen door het ritme van de Vlaamse taal en de prachtige Vlaamse woorden die de schrijfsters gebruiken, maar het gaat verder dan dat. Op de Beeck pakt (haar eigen) familierelaties ‘onhandig liefdevol’ beet, en toont ze, als een kwetsbaar vogeltje, vervolgens aan de lezer. Zij geven mij een beknellend, maar ook liefdevol gevoel. Zo ook de omschrijvingen van zelfvalidatie, loyaliteit en legaat uit de pennen van Nuyts en Sels.
“Hoe kunnen we laten zien dat we bij onze familie horen en hoe kunnen we er tegelijkertijd afstand van nemen? (…) Dat lukt gemakkelijker als onze ouders achter ons staan om de nodige warmte en ruggensteun te geven. Dit beperkt zich niet tot één generatie. Onze ouders zullen daar gemakkelijker in slagen als zij steun kregen van hun ouders.”
Zoals gezegd, Nuyts en Sels laten ook niet-therapeuten aan het woord. Zoals bijvoorbeeld kinderen, biologen en tv-persoonlijkheden, die moeilijke thema’s als zelfvalidatie en de dood uitleggen.
“Dood
Als mensen dood gaan
is het zielig.
Als ik dood ga is het nog erger.”
Deze tekst van Dennis (7 jaar) komt langs in de schatkamer “zelfvalidatie”. Wat een prachtige manier om voelbaar te maken wat passende zelfvalidatie is voor een 7-jarige. Zo krijg je als lezer voeling met dit moeilijke thema en blijft de inhoud niet enkel theoretisch. Het zorgt ervoor dat je kunt verplaatsen en kunt ervaren wat er speelt tussen mensen, in de familierelaties.
“Nu weet ik dat binnen de lijntjes lopen niet altijd het beste is. (…) Het is belangrijk om de lijnen te kennen, maar je moet er durven overheen stappen als dat nodig is. (…) Het gevoel dat we elkaar goed kenden en eigenlijk alles van elkaar wisten toen hij stierf. Het is die synergie, dat weten van elkaar, dat genoeg is.” Dat deelt Vlaamse tv-persoonlijkheid Thomas Vanderveken. Thomas verwoord op deze wijze loyaliteit, legaat en dialoog. En die voorbeelden zijn nodig om te begrijpen wat er allemaal speelt tussen mensen. Wat goed dat de schrijfsters met zoveel mensen in dialoog zijn gegaan over familierelaties!
“Geluk kunnen we af en toe ervaren, maar het is moeilijk, zo niet onmogelijk er een permanente status van te maken. Het leven is daarvoor te ingewikkeld en er zijn te veel condities verbonden aan geluk. … Dat is niet erg als we kunnen accepteren dat mens worden onderweg en tussen anderen gebeurt.”
De mystiek die tussen familieleden tastbaar en vaak lastig te verwoorden is,
wordt door Nuyts en Sels voelbaar gemaakt
Er zijn vele boeken geschreven over familiebanden. Sommige boeken gaan te kort door de bocht en zijn te simpel naar mijn smaak. Daarom vind ik te weinig de diepere laag die ik zelf in mijn familiebanden ervaar. Andere boeken zijn te complex en abstract voor mij om te begrijpen. Nuyts en Sels slagen erin een midden te vinden door vele menselijke voorbeelden te geven in hun boek.
De mystiek die tussen familieleden tastbaar en vaak lastig te verwoorden is, wordt door Nuyts en Sels voelbaar gemaakt in hun teksten. Ik ben hen daar als familietherapeut en als mens dankbaar voor. Het zorgt ervoor dat mensen woorden krijgen voor hun gevoel en gevoel krijgen bij theorie. Zo leer je als lezer anders denken over relaties tussen jezelf en je ouders of kinderen. En anders is vaak rijker, een extra mogelijkheid voorbij het normale dat er al was. Dat geeft vrijheid tussen mensen.
Tussen mensen – Contextueel denken over relaties, familie en samenleving,
Annie Nuyts en Lieve Sels,
296 bladzijdes,
Contextuele psychologie,
Lannoo Campus,
2017
Zowel Annie Nuyts als Lieve Sels zijn contextueel psychotherapeuten die zijn opgeleid door en nog steeds zijn verbonden aan opleidingsinstituut “Leren over Leven”. Samen werken ze al jaren met elkaar bij het geven van lezingen.
