Een andere mindset bij tijdige relatietherapie

Relatietherapeuten Nele (BE) en Mirella (NL) zien steeds meer jongeren voor preventieve relatietherapie

“Nu zijn er mannen die expliciet bellen voor preventieve relatietherapie. En vroeger waren er mannen die hun auto ergens anders wilde parkeren. Want stel je voor dat een collega mijn auto hier voor de praktijkdeur van een relatietherapeut zien staan. Zij zaten hier zo onveilig met de gedachten, ‘wat zal een ander wel niet van mij denken’.”

Met zo’n 15 jaar werkervaring hebben wij (relatietherapeuten Nele Martens en Mirella Brok) al veel meegemaakt in onze praktijk voor relatietherapie. Sinds kort zien wij een toename van twintigers die in relatietherapie gaan. Tegelijkertijd zien we een andere attitude naar relatietherapie. De hulpvragen veranderen nauwelijks, de houding naar relatietherapie des te meer.

“Tegenwoordig zie ik het merendeel van de koppels veel vroeger een afspraak bij me maken. Een aangename verandering. Deze koppels willen oprecht gaan kijken vanwaar dit komt en hoe ze hiermee aan de slag kunnen gaan.” Zo vertelt Nele over de nieuwe trend aan Over Psychologie.

En dat is wel anders dan voorheen, legt ze uit. “Occasioneel belde er een man, een half jaar nadat zijn vrouw een afspraak had willen maken, maar hij niet mee wou. Als ze met de koffers in de hand klaar stond wou hij toch nog graag snel relatietherapie proberen. Of er was sprake van een affaire die uitgekomen was, dan wou men heel snel een afspraak om de relatie alsnog, en liefst snel, te redden.” Begon relatietherapie na zo’n aanmelding vaak met een knal, dan begint nu relatietherapie steeds vaker met een wens tot verbinding en betrokkenheid.

En waarom zou deze houding veranderd zijn? Komt dat door de tijdgeest, de behoefte het anders te doen dan vorige generaties, een andere focus op ontwikkeling en kwetsbaarheid, of zijn jonge mensen minder verbitterd door minder hartenzeer?

Het aantal jongeren in preventieve relatietherapie
neemt toe in onze praktijk

Kunnen we dit gevoel van Nele met cijfers onderbouwen? Natuurlijk. Laten we met de cijfers van mijn praktijk voor relatietherapie samen bekijken hoe deze trend eruit ziet. Om goed in kaart te brengen analyseerden ik de honderden nieuwe aanmeldingen van mijn praktijk van januari 2013 tot en met juli 2021. Wanneer de jongste van het aangemelde koppel op de dag van de eerste intake tussen de 20 en 30 jaar was, dan bestempelden we dit koppel als “jongeren in relatietherapie”.

Daarop zien we dat in 2013 en 2014 10% van mijn cliënten voor relatietherapie niet ouder dan 29 jaar is. Daarna is er opnieuw een stijging merkbaar. Ik voerde van 2015 tot en met 2019 10 tot 15 % van relatietherapie aan twintigers.

Alsof die stijging nog niet genoeg tot de verbeelding spreekt. Er is in 2016 zelfs een uitschieter naar 27%. De laatste anderhalf jaar stijgt het aantal aanmeldingen van jongeren opnieuw verder. Respectievelijk is 23% (2020) en 24% (2021 gemeten tot juli) van mijn koppeltherapiegesprekken met 20-29 jarigen.

Twee soorten jongeren komen in relatietherapie

In haar therapieruimte ontmoet Nele twee type jonge koppels. Allereerst koppels waar beide partners vaak te maken hadden met gescheiden ouders en die daar beiden kwetsuren van opliepen. Nele benadrukt; “Wat niet hoeft te zeggen dat dit altijd zo hoeft te gaan bij een scheiding, maar ik ervaar dat vaak wel bij de jongeren die met een hulpvraag komen in mijn praktijk.” Deze jongeren willen het graag anders doen dan de generatie voor hen.

Ten tweede ontmoet Nele jonge koppels die wel serieel monogaam zijn en willen zijn, maar waarbij het opvalt dat zij het voorval uit eerdere relaties, weer zien voorvallen in de relaties die volgen. “En dan willen ze daar toch wel eens naar kijken. Zo van ‘ik zie deze persoon zo graag, ik wil niet dat het gaat zoals dat in mijn vorige relaties is gegaan. Maar ik wel echt actief naar mijn eigen stuk en het stuk dat in mijn relaties zit bekijken’.”

De hulpvragen van twintigers in relatietherapie

Er zijn tientallen redenen om in relatietherapie te gaan. Waarvoor komen tussen 1 januari 2013 en 31 juli 2021 twintigers in mijn praktijk? De grootste groep komt voornamelijk voor de verbetering van hun communicatie en een groter gevoel in verbinding. Daarna komt de groep adolescenten die gevoelens van passie, verliefdheid of romantiek missen. Als derde komen jongeren bij mij in therapie omdat ze onrecht in de relatie proberen te verwerken en omdat ze twijfelen aan de relatie. Deze top 3 is gelijk aan andere leeftijdsgroepen. Het verschil zit meer in de sféér van de relatietherapie.

Nele geeft de sfeer in relatietherapie met jongvolwassenen goed weer: “‘Ik merk aan mijzelf iets, en daar wil ik mee aan de slag gaan’, dat voornemen dat is wel aangenaam om mee te werken in relatietherapie. Het is zo een cadeautje aan jezelf en aan de relatie geven. Het is positiever.”

Jonge mensen zijn in de eerste instantie mensen. En dus hebben zij net als oudere koppels soortgelijke redenen om in relatietherapie te komen. Wat opvalt is vooral de houding van jongeren tijdens relatietherapie. Deze houding vinden Nele en ik bewuster, geduldiger en vertrekt vaker vanuit een eigen verantwoordelijkheid.

Vermoedelijke verklaringen voor de groei aan preventieve relatietherapie?

Één zwaluw maakt nog geen zomer. De toename van jongeren en hun behoefte aan preventieve relatietherapie in één praktijk, garandeert nog geen grootschalige verandering in het landschap van relatietherapie. Ook als twee relatietherapeuten deze trend spotten, is er nauwelijks sprake van wetenschappelijk bewijs. Hoe leuk de grafieken in dit artikel ook zijn.

Tóch is het interessant om vroegtijdig te brainstormen over deze mogelijke trend. En om mogelijke hypotheses te vormen in een gesprek. Wellicht dat het in de toekomst wél wetenschappelijk onderbouwd kan worden. En dus onderzochten Nele en ik onderstaande verklaringen voor de groei aan preventieve relatietherapie.

De derde generatie; na blijven en scheiden komt relatietherapie
Meer honger naar persoonlijke en relationele ontwikkeling
Hierdoor is er meer inzicht in de eigen psychologie en die van anderen, waardoor preventieve relatietherapie een logische stap lijkt
Een behoefte van jonge mensen om zich kwetsbaar te mogen opstellen
Minder jaren op aarde, betekent minder jaren aan kwetsuren in de liefde

Geen keuze, scheiden of exploreren in preventieve relatietherapie?

Wanneer twee generaties terug koppels ongelukkig bij elkaar bleven, omdat scheiden taboe was. En slechts één generatie terug koppels uit elkaar gingen omdat ongelukkig blijven, taboe was. Wat doet de nieuwe generatie dan? Misschien gaat die generatie wel in relatietherapie om juist dát te onderzoeken. Dat kan een verklaring zijn dat het aantal jongeren dat vroegtijdig in relatietherapie gaat toeneemt. Wellicht dat nieuwsgierigheid preventieve relatietherapie drijft.

Nele legt uit: “Historisch gezien was het huwelijk een instituut waarin families zich konden verrijken, van liefde was er niet altijd spraken. Lange tijd was er een stigma op scheiden en je kon ook niet gemakkelijk bij mekaar weg gaan. De opkomst van de anticonceptiemiddelen, de financiële onafhankelijkheid van vrouwen en later het verwijderen van het ‘bastaardkind’ uit de wetgeving speelden een grote rol. Plots bleek weg gaan uit een slecht huwelijk een optie. Daarna bleek blijven in je relatie het nieuwe stigma te zijn. Je blijft toch niet als je ongelukkig bent? Er is nu een nieuwe generatie van koppels, ze hebben hun ouders zien scheiden. Dit was niet altijd de weg naar een beter leven. Ze hebben als kind de last gevoeld van de scheiding en willen het graag anders doen. Misschien ontstaat er een nieuwe generatie koppels die anders in hun relatie willen staan.”

De eerste verklaring is dus dat jongeren wat zij leerden van eerdere generaties ten harte nemen, hier van leren, om daarna naar eigen inzicht anders met relaties om te willen gaan. Om dat eigen inzicht te verhelderen zoeken zij een relatietherapeut als buitenstaander die met hen kan klankborden.

Groei in persoonlijke ontwikkeling stimuleert relationele ontwikkeling

Een tweede verklaring is dat jongeren sowieso meer naar therapie gaan. Omdat het imago van relatietherapie veranderd of om jongeren meer honger hebben naar persoonlijke ontwikkeling. Sinds 2018 loopt de stijging van relatietherapie in mijn praktijk ongeveer gelijk op met de individuele gesprekken met 20-29 jarigen. De totale koppeltherapie liep sinds 2017 al ophoog. De koppeltherapie voor adolescenten bleef daarop achter en steeg pas twee jaar later sinds 2019. De lichte daling in 2021 komt waarschijnlijk doordat de meting plaatsvond eind juli 2021.

In het begin van deze podcast van Nele en mij wijdt Nele uit over de behoefte in onze wereld anno 2021 om kwetsbaar te mogen zijn als mens. “Een beetje te leren onder elkaar dat het wel oké is om de kwetsbaarheid te laten zien. Dat dit veilig mag zijn.”

Ook dit is volgens mij een verklaring van steeds meer jonge mensen die zich aanmelden voor relatietherapie. En dat zij dat vroegtijdig in hun leven en relatieproblematiek doen. “Ik zie jonge koppels bij me komen die een nog diepere veilige verbinding met mekaar willen aangaan en die hunzelf en de relatie het cadeau van de therapie willen geven om nog meer verbonden verder door het leven te gaan. Maar ook persoonlijke groei willen doormaken. Het stigma van relatietherapie lijkt te verdwijnen.” Zo schrijft Nele in haar mail aan mij.

Minder jaren oud = minder jaren liefdespijn

Een laatste verklaring is de jonge leeftijd die gelijk kan staan aan minder jaren ervaring in kwetsuren. Minder kwetsuren veranderd de nood aan relatietherapie, in nieuwsgierigheid naar verandering. “Eerder zag ik heel wat koppels langs komen die al zo lang problemen in hun relatie ervaarden dat er geen energie meer over was om nog te werken binnen de therapie. Het was zo onveilig geworden dat ze het risico niet meer konden nemen om hun kwetsbaar op te stellen, en hun verlangen en wensen aan de binnenkant te laten zien. Het risico opnieuw gekwetst te worden was gewoon te groot. Ze lieten enkel aan hun partner weten hoe hard ze gekwetst geweest zijn door de ander. Dan belden het stel in een laatste wanhoopspoging nog voor een afspraak om de relatie alsnog, en liefst snel, te redden.”

Jong is niet enkel leeftijd, het is ook een state of mind

Toen scheidingen economisch en maatschappelijk gemakkelijker werden, gold dat voor de meerderheid van het Westen. Maar niet voor alle mensen in het westen. Zoals wel vaker blijven sommige groepen achter, terwijl andere subgroepen op trends vooruit lopen. Het verschil tussen jong en oud in leeftijd is dan ook genuanceerder als we spreken over de derde generatie van blijven, scheiden naar exploreren zijn. Deze derde generatie kan net zo gemakkelijk geboren zijn in de jaren 70 en 80 als in de jaren 90 of de zero’s.

Het is daarom goed om op dit punt van het artikel op te merken dat het begrip ‘jonge koppels’ nogal vloeibaar is. Soms gaat jong over het aantal jaren op aarde. Soms gaat jong over de veerkrachtigheid in de geest “Ik denk dat het oneerlijk is om te spreken over leeftijd. Er zijn ook nog jonge twintigers die nog met een vrij star man-vrouw beeld binnen kunnen komen. En waarop een relatie op een moment kan spaak lopen op een star beeld.” En Nele heeft daar gelijk in. Anderzijds kunnen ouderen soms ook erg flexibel denken en een milde blik hebben.

Eenzelfde vooroordeel kan gemaakt worden bij een verklaring voor een honger naar persoonlijke ontwikkeling. Het is goed voor te stellen dat mensen in een hogere economische klasse of met een hogere opleiding sneller ruimte hebben voor persoonlijke ontwikkeling. Toch zien Nele en ik hierin ook hierin nuance. “De werkleider of degene die typisch in de bouw werken heeft ook al in mijn praktijk gezeten.” Is dat uitzondering op de regel? Of een reden om verklaring die gaan over klasse verschillen te verwerpen? Interessante onderzoeksvragen voor wetenschappers.

Wat vinden Nele en Mirella van preventieve relatietherapie?

Het meest toffe van de trend dat steeds meer mensen, vooral jonge mensen, in preventieve relatietherapie komen, is dat er minder spanning staat op de relatie. Daardoor is er ook minder spanning voelbaar in relatietherapie. En resultaat wordt daarmee sneller geboekt. Dat maakt Nele en mij blij. Nele vertelt: “Ik merk daar heel fijne verandering hier in mijn praktijk. Dat is aangenaam werken. Dit is minder hard werken, het is nog steeds werken, maar ik merk dat ik zelf veel meer in verbinding met hen kan zijn. Ik ben veel minder bezig met ‘catching bullets’ (een techniek van relatietherapeuten binnen de EFT, red.), wat er aan verschillende kanten gebeurd.”

Nele en ik zijn het er samen over eens dat herstel in relaties op elk moment kan intreden. Ook als er al veel kwetsuren zijn geweest en men later in relatietherapie treedt. Wij werken dan ook allebei graag in allerlei stadiums van de relatie met mensen in relatietherapie. Wel merken we het verschil in een vermindering van spanning en een overschot van mogelijkheden bij preventieve relatietherapie.

Na preventieve relatietherapie soms vaker en korter naar relatietherapie

In mijn praktijk komt 15% van de mensen na een eerste keer terug in relatietherapie. Soms zelfs 4 tot 5 keer. Zij komen als ze tegen een relationele pijn aanlopen, bij hun relatietherapeut. Net zoals een huisarts waar je heen gaat als je lichamelijke pijn hebt. Deze groep loopt voorop in een andere manier van psychotherapie inzetten zoals beschreven in “Het misverstand psychotherapie“. “Wat ik in therapie al wel gemerkt heb dat mensen er wel even overheen moeten dat ze weer terug zitten. Vooral voor de buitenwereld. Maar ook, wat zegt dat over onze relatie.” Daarop heeft Nele wel een antwoord: “Dat zegt dat we daar de vorige keer nog niet konden komen, maar dat er nu daarop verder gaan. Dat is positief.”

Een extra aangename groep om zinvol mee te werken, is de groep mensen die zo’n 3 keer per jaar voor een onderhoudsbeurt naar de relatietherapeut komt. Nele vertelt dat zij niet altijd een duidelijke hulpvraag hebben. Haar cliënten vertellen “Dan was er toch iets op de achtergrond waar we het over wilde hebben, en hier komen we toch weer zo fijn in verbinding weer buiten. En dan kunnen we daar weer op teren.” Nele begrijpt dat volkomen en noemt dat “de wellness voor de binnenkant.” Het pleziert haar dat cliënten dat ook zo ervaren.

Een terugkerend koppel hoeft niet hetzelfde setje te zijn als waar relatietherapie mee begon. “Wanneer koppels merken dat nadat ze uit mekaar gaan de nieuwe relatie toch ook nieuwe of zelfs de zelfde pijnpunten naar boven brengt dat lijken koppels wel de stap te zetten en op zoek te gaan naar hé hoe komt dit? Enkel van partner wisselen is niet altijd de oplossing.” Oud cliënten komen dan met hun nieuwe partner opnieuw naar onze praktijkruimtes om samen te groeien.

Relationele evolutie

Nele en ik vermoeden een nieuwe periode waarin koppels vanuit een andere attitude op zoek gaan naar een verbonden relatie. En we zijn als relatietherapeut zeer bij me deze evolutie. De evolutie lijkt logisch voort te komen uit een derde generatie die hun eigen antwoord zoekt op relatieproblematiek. Ook de weg naar het antwoord is een andere, namelijk die van meermaals preventieve relatietherapie die organisch tot verbinding zorgt.

En met volgende mooie woorden van Nele sluit ik het artikel graag af; “Voor zichzelf en voor de partner kunnen leren; ‘Ah als jij zo op mij reageert, dan heeft dat eerder te maken met wat gij daar toen hebt meegemaakt, of met uw persoonlijk stuk, dan met mij. Ik hoef dat niet persoonlijk te nemen.’ … Dat maakt dat we op een andere manier kunnen binnenlaten wanneer we iets kwetsend horen. … Wat is hiervan van mij, wat is hiervan van hem, en wat is hiervan van tussen ons. Waardoor het herstel korter wordt.”

Heb je het andere artikel van Nele al gelezen op Over Psychologie? Dat heet “Het gaat (niet) over chocoladepasta” en dat gaat niet over chocoladepasta. Nele legt daar wel nog meer uit over actie-reactie patronen en hoe je daar uitkomt.

Nele en Mirella

Nele Martens (1980) geeft in haar eigen praktijk “Op weg counseling” in Vlaams Limburg steeds vaker koppeltherapie aan jongeren. Ze doet haar werk al meer dan 15 jaar met veel plezier. Het mooiste vindt zij het op weg te zijn met individuen en stellen in hun avontuur tot meer verbinding.

Mirella Brok (1980), heeft haar praktijk voor relaties en liefdespsychologie in Nederlands Brabant. Ruim 10 jaar werkt ze dag in dag uit met liefde en relaties. Relatietherapie is voor haar een vak apart. Specialiseren hierin was vanzelfsprekend. In 2024 schreef zij haar debuut: Lief, ik heb je (n)iets meer te melden. Hoe we relatieproblemen oplossen.