De balans van geven en ontvangen in je relaties
Voordat je vier belangrijke tips leest over balans in je relaties, begin je eerst met een geldachtenexperiment. Stel jezelf voor, dat dit is wat jij geeft in een relatie. “Na een geïnteresseerde vraag, leen je jouw luisterend oor. Je schenkt liefdevolle aandacht. Een kus. Je lach. Liefde.” En stel jezelf voor, dat dit is wat je ontvangt in diezelfde relatie. “De ander is gul met vertellen. Onvermoeibaar in de keuken. Een grap. Knipoog. Troost in een tupperware bakje.”
In de fictieve relatie hierboven zie je vast een balans van geven en ontvangen. Wat vind je van deze balans? Geven beiden volgens jou voldoende? Misschien zie je dat jij in dit voorbeeld investeert in verbinding en de ander in bakjes eten. Vind je die investeringen bij elkaar passen?
Wanneer je de balans in relaties als scheef ervaart, dan voel je misschien afstand of een disbalans. Dan wil je die afstand wellicht veranderen of anders balanceren. In dit artikel lees je wat de balans van geven en ontvangen volgens relatietherapeuten inhoudt. Daarna lees je praktische tips. Deze tips onthullen jou hoe je passend geeft, de balans zichtbaar maakt, beweging in de balans stimuleert en de balans erkent. Zo breng je de balans van geven en ontvangen terug in je relaties. En dat zal je vast meer plezier geven in relaties.
Balans van geven en ontvangen
Relatietherapeuten gebruiken soms een grootboekrekening als metafoor om de balans in relaties bespreekbaar te maken. Enerzijds staan de verdiensten die je ontving uit relaties met anderen. Anderzijds staat wat je verschuldigd bent aan andere mensen (Boszormenyi-Nagy & Krasner, 2012). Deze verdiensten en schulden worden subjectief geplaatst op de relationele balans. Er is dus geen waarheid in te vinden (Michielsen, 2014). Wel vinden jij en je geliefden in deze balans een beeld, gedachten en gevoelens, patronen en gedrag over de relatie en jullie zelf.
De relationele balans gaat verder dan ééntje voor jou, ééntje voor mij. Want die manier van balans opmaken, verarmt mensen tot gebruiksvoorwerpen (Büber, 1966). Ook Michielsen (2014) waarschuwt om de balans niet te vereenvoudigen tot een meetbare en observeerbare realiteit. Het gaat over begrijpen wie jullie voor elkaar zijn, wat jullie voor elkaar betekenen en hoe jullie dat uitdrukken. Belangrijk is dat jullie elkaar zien en dat je jezelf zichtbaar maakt in de balans van de relatie. Zodat het uitdrukken van de liefde past bij de gever en de ontvanger. Verschillen mogen erkent en gevierd worden.
In de eerste alinea las je enkel een opsomming van wat er werd gegeven. Je las geen context over de individuen. En ook de context over de relatie ontbrak. Op basis van een lijst is het lastig om een oordeel te vellen over een relatie. Vandaar dat ik hieronder een ander beeld schets van het geven en het ontvangen in de fictieve relatie van het geldachtenexperiment. Wat vind je nu van de balans van investering in de relatie?
Gekluisterd aan de hoofdstukken van het levensboek van de ander
Je luistert wanneer de ander spreekt, omdat je nieuwsgierig bent. Jullie hebben lief en leed gedeeld en je bent gekluisterd aan de hoofdstukken van het levensboek die de ander is. Het kost je geen moeite. De nieuwsgierigheid bestaat intrinsiek in jou. De laatste maanden luister je onder het eten van de maaltijd die voor je wordt gekookt, omdat de ander begrijpt dat jij het met al jouw ballen in de lucht te druk bent om te koken. Je vertrekt dan ook meestal met een bakje eten. Onder het uitwisselen van de volle en omgewassen bakjes zijn bedankjes in de eerste maand al weggewuifd. Terwijl er op je hart werd gedrukt om als vreselijke kok nooit meer een maaltijd terug te geven. Een hartelijk afscheid is al snel voldoende. Want dat is wat je doet voor familie, zeggen jullie. En jullie voelen nu eenmaal als familie, voor elkaar.
Vier tips om beter te balanceren
Genereus geven verrijkt en pleziert zowel gever als ontvanger (Ducommun-Nagy, 2014). Daarom is de kunst van het balanceren zo fijn om te leren. Maak dus gebruik van de onderstaande vier tips. En vind meer balans in relaties.
Tip 1 – Passend geven brengt balans in relaties
Passend geven betekent dat je niet meer geeft aan anderen dan dat je te besteden hebt. Geeft dus geen tijd als je geen tijd hebt. En geef geen oplossingen die jouw niet passen. Sterker nog; geef vooral waar je zelf een teveel aan hebt. En geef dat dan met een lach. Zo geef je als hobby bakker het teveel aan taartjes die je het weekend bakte. Als extravert mens geef je feestjes en een groot sociaal netwerk. Zolang de gegeven zorg past bij wie jij op dit moment bent, dan ben je goed op weg in passend geven.
Stem wat je geeft niet alleen af op jezelf als gever, maar stem het ook af op de ontvanger. Bijvoorbeeld door je in de ontvanger in te leven en zo te bedenken wat de ontvanger nodig heeft. Je kunt de ander ook vragen wat je kunt geven. Als een soort van verlanglijstje. Net als het verlanglijstje aan de goed heiligman; je eist niets, en je bent blij met wat je krijgt van de lijst. Je beticht de Sint niet van de gebrek aan fantasie en liefde omdat de Sint de lijst volgde.
- Geef niet te veel
- Stem wat je geeft af op jezelf als gever
- Vraag wat de ander nodig heeft
Bovenstaande komt eigenlijk neer op een natuurlijk geven en ontvangen dat op maat is gemaakt tussen jou en de ander. Jullie geven dus wat jullie nodig hebben van elkaar in jullie unieke relatie (Van der Meiden, 2014 en Michielsen, e.a., 2010). Als belangrijke anderen rekening houden met jouw belangen, dan geeft dat vertrouwen (Michielsen, e.a., 2010). Dat is mooi voor de balans in jullie relatie.
Tip 2 – Een zichtbaar balans in relaties door het dialoog
Ken je de uitdrukking “Zeggen wat je doet en doen wat je zegt?” Volgens contextueel therapeuten is vooral dat eerste belangrijk. Door te zeggen wat je doet, maak je de balans in je relatie zichtbaar (Boszormenyi-Nagy & Krasner, 2012 en Ducommun-Nagy, 2014 en Michielsen, e.d. 2010 en Van der Meiden, 2014). Voor een betrouwbare relatie is het onvoldoende om alleen goede bedoelingen te hebben. Een betrouwbare relatie vraagt namelijk om actie. Die actie maak je zichtbaar als je benoemt wat je doet.
Zoals je hierboven al las, is de balans in relaties niet echt een grootboekrekening. De balans gaat meer over begrijpen wie jullie voor elkaar zijn en wat jullie voor elkaar betekenen. Druk dat dus uit in tekst en vertel de ander hoe je de relatie ziet en hoe bijzonder dat voor jou is.
- Vertel en toon wat je geeft
- Spreek uit wat de ander voor je betekent
- Haal trots uit het cadeau dat je geeft
- Geef het met bravoure
Zet je cadeau dus niet zonder kaartje op de cadeautafel, opdat het feestvarken het vanzelf vindt. Pak het feestvarken beet. Schudt zijn hand. Kijk hem diep in de ogen aan en verkondig; “Voor jou heb ik iets speciaals, want jij bent een bijzonder feestvarken voor mij!” Ben gerust trots op wat je met aandacht geeft. En vergeet niet als gever ook te genieten van wat je geeft.
Tip 3 – Balanceren is bewegen
Evenwicht in geven en ontvangen is een voortdurende uitdaging. De balans in je relaties kan eigenlijk niet definitief op 0 uitkomen. Dat komt doordat mensen, hun noden en hun relaties steeds veranderen (Boszormenyi-Nagy & Krasner, 2012). In plaats van een eindstand, is een rechtvaardige balans als een horizon waar je naar toe wandelt. De horizon die je richting geeft, maar die je nooit bereikt. Het doel van relatie ethiek is niet de balans in evenwicht te brengen, maar om de balans in beweging te houden (Michielsen, 2014).
- Accepteer dat je in een relationele balans nooit definitief in evenwicht komt
- Bestudeer de balans over een langere periode
Blijf dus geven wat je wilt geven en geef met plezier. Terwijl je dat doet probeer je erop te vertrouwen dat de ander voor jou over het algemeen hetzelfde doet, ooit deed, of weer gaat doen. Help je vertrouwen een handje door de balans over een lange periode te zien.
Tip 4 – Ben dankbaar voor wie de ander is
Wanneer er in je relatie zoveel gegeven wordt, dan bedank je daar uiteraard voor. Je bent nu eenmaal een goed opgevoed en sociaal persoon, niet? Maar je kunt zelfs nog verder gaan dan het bedanken voor het passend geven. Deze tip inspireert je om de ander te bedanken dat hij of zij bestaat.
Want erkenning in de balans gaat over de erkenning van het passend geven én over het erkennen van het bestaan (Michielsen e.a. 2010). Die erkenning geeft jou en en ander zelfafbakening en zelfwaarde.
- Bedank de ander voor wat wat je kreeg
- Erken wat de ander voor je deed als een mooie eigenschap
- Bewonder de ander hardop voor wie hij of zij voor jou is
Je dankt voor het eten dat speciaal voor je bereid is. Maar meer nog bedank je voor de mogelijkheid die de maaltijd je biedt om samen tijd te spenderen. Ook bedank je voor het bakje met eten dat je meekrijgt. En daarboven op dank je voor de liefde die er achter schuil gaat. Je benoemt hoe jullie aanvoelen als familie en dat je daar zo dankbaar voor bent.
Je hebt niets aan het lezen van deze tips
Nu hebt je de belangrijkste tips gelezen. En laten we eerlijk zijn; daar heb je helemaal niets aan. Je relatie verbetert immers niet als je leest over relaties. Er bestaat wel een kans dat de balans in je relaties verbetert als je de tips toegaat passen. Dus sluit nu even je ogen en denk aan de beste of slechtste relatie die je hebt. Welke tip ga je deze week toepassen in die relatie? Wat zou het zichtbaar maken van jouw nieuwe gevende gebaar met jouw gevoel over deze relatie doen denk je? Wij zijn benieuwd. Laat het ons weten in de reactie hieronder.
Wist je dat je in de reeks over (schoon)familieproblemen ook veel informatie kunt vinden over relatie ethiek en de balans in je (schoon)familierelaties? Het vierde artikel in deze reeks, De rijkdom van meerdere relaties,
gaat zelfs specifiek over de grootboekrekening. Je kunt ze ook alle zes in chronologische volgorde lezen, beginnend bij Kies partij voor al je dierbaren.
Verdiep je in relaties
Wil je jezelf verder verdiepen in relaties. Bestel dan de boeken die als bron zijn gebruikt voor dit artikel van Over Psychologie. Je bestelt ze eenvoudig met een klik op de links. Ook kun je jezelf trainen om de beste partner te worden die je kunt zijn via de online training ‘Zo heerlijk anders.’ Of door dagelijks een inzichtkaart ‘Denk aan relaties’ of ‘Peins als een kunstenaar‘ te trekken.
Boszormenyi-Nagy, I. en Krasner, B.R. (2012). Tussen geven en nemen. Over contextuele therapie (6de druk). Haarlem: Uitgeverij De Toorts.
Brok, M.P.W. (2021,april). Hoe relaties mensen identiteit geven. Vakblad Toegepaste Psychologie, 1(1), 11-16.
Brok, M.P.W. (2024). Lief, ik heb je (n)iets meer te melden. Hoe we relatieproblemen oplossen. Den Haag/Leuven: Acco Uitgeverij.
Buber, M. (1966) Ik en gij (2de druk). Utrecht: Erven J. Bijleveld.
Ducommun-Nagy, C. (2014). Wat is contextual therapy. The origins of contextual therapy and its future. In B. Hendriks, W. van Klaveren, R. Knip (Reds), Het contextuele gedachtegoed. Verleden, heden en toekomst verbonden (pp. 12-19). VCW.
Michielsen, M. (2014). Misverstanden omtrent het contextuele denken en valkuilen in de contextuele praktijk. In B. Hendriks, W. van Klaveren, R. Knip (Reds), Het contextuele gedachtegoed. Verleden, heden en toekomst verbonden (pp. 42-47). VCW.
Michielsen, M., Van Mulligen, W. en Hermkens, L. (2010). Leren over leven in loyaliteit. Over contextuele hulpverlening (10de druk). Leuven/Den Haag: Acoo.
Van der Meiden, J. (2014). Hoofdlijnen van de contextuele benadering. Een draai an de caleidoscoop. In B. Hendriks, W. van Klaveren, R. Knip (Reds), Het contextuele gedachtegoed. Verleden, heden en toekomst verbonden (pp. 20-31). VCW.
