Afstand in relaties afwisselen

Iedere romantische relatie heeft relationele ruimte nodig. Soms geeft die ruimte een kleine, soms een grote afstand in relaties. Iedere relationele nabijheid en afstand heeft dus schoonheid in zich. Daarover valt niet te twisten. Al gebeurd dat in de praktijk tóch.

Als relatietherapeut ontmoet ik vaak stellen die twisten en worstelen met nabijheid en afstand in relaties. Pratend over nabijheid in relaties, werden in mijn praktijk zes verschillende soorten afstanden zichtbaar. Deze ontdekking deel ik op Over Psychologie.

De ruimte tussen jou en je partner kan afwisselend of permanent groot en klein zijn. De grootte van de afstand beïnvloedt jullie gevoel van veiligheid en comfort. Jullie zelf, jullie samen, jullie relatie en de omstandigheden bepalen wat comfortabel is. Laten we de zes soorten van afstand eens doornemen. Beginnend met de uiterste: de allergrootste en de allerkleinste afstanden. Daarna de op één na uiterste afstanden in relaties. Afsluitend lees je de gulden middens. Deze kunnen met hulp van relatietherapie bereikt worden.

De grootste afstand in relaties

“Ik weet dat Dewi nu eenmaal graag de hort op is. Ze is sociaal en Dewi heeft de prikkels van andere mensen nodig. Het maakt haar woest aantrekkelijk. We raken nooit uitgepraat. En als huismus heb ik het huis graag voor mezelf alleen. Maar waar we samen voor moeten waken is dat we ook blijven daten met elkaar. Dat merkte we na onze eerste breuk. Daarvoor deden we dat te weinig. In onze tweede relatie laten we elkaar vrij en haken we elkaar aan.” Dewi glimlacht als ze dit hoort en geeft een klapzoen op J.P.’s wang. “Dat is nog eens een mooie evaluatie van onze relatietherapie”, glundert ze.

In sommige relaties is de ruimte zo groot geworden, dat de partners elkaar niet meer zien. De ander en de relatie zijn (tijdelijk) onzichtbaar. Daardoor is het ook niet meer zichtbaar of de ander nog wel in een relatie zit. Dat kan gevoelens van afwijzing, onzekerheid, machteloosheid oproepen. Hoewel het goed voor te stellen dat dit pijnlijk kan zijn, heeft zelfs deze allergrootste afstand in relaties iets geruststellend. Het maakt dat mensen vrij zijn. Vrij om (tijdelijk) andere relaties aan te gaan en te ontdekken.

Onderzoek of je vertrouwen kunt voelen om de afstand zelf weer te verkleinen. Dat vertrouwen zal ontwikkeling stimuleren. Wanneer het vertrouwen ontbreekt, onderzoek dan of je de relatie kunt loslaten. Er zal daarna verbinding mogelijk zijn met anderen.

© Jasper M, www.jasperskunst.com

Geen relationele afstand

“Zodra hij zucht, dan schiet ik al in de actie stand! Als een kip zonder kop kook ik water, trek kopjes en theezakjes uit de keukenkasten, omdat ik overtuigd ben dat thee gaat verlichten. Halverwege knoei ik suiker en bedenk ik me dat de omgevallen suiker hem vast deprimeert. Daarom laat ik het hete water ongetrokken in het kopje om hem eerst een kus te geven. En snel ik weer terug naar de keuken. Ik zie mezelf mijn benen onder mijn lijf vandaan rennen om hém maar te sussen. Alsof ik zelf gesust moet worden. Wie moet hier nu zuchten?!” Anoesjka vertelt in een razend snel tempo alsof ze terug is in de keuken, rennend voor haar wederhelft. Ze zucht nu nog na, terwijl ze het moment herbeleeft. Anoesjka zucht omdat haar liefje zuchtte. En haar zucht wordt paradoxaal genoeg het begin van zijn nieuwe reeks zuchten.

Geen relationele afstand resulteert in het overnemen wat van de ander is, alsof het van jezelf is. In plaats van te reageren vanuit jezelf, reageren jullie reactief op de ander. De boos van je partner, wordt ineens jouw boos, schuld, of verantwoordelijkheid. Jouw mening worden de denkwijze en de gedachten van je geliefde. En jullie maniertjes dienen hetzelfde te worden.

Bij deze nabijheid is hetzelfde zijn, of gelijk zijn, belangrijker dan gelukkig zijn. De schoonheid van deze afstand is dat het je angst voor verwijdering wegvalt. Je hoeft je niet onzeker te voelen. Maar, jullie prijs is hoog. Als jullie individualiteit wijkt voor jullie relatie, wie zit er dan nog in jullie relatie?

Grote afstand in relaties: afgezonderd in het moment

“Ik weet ook een verschil tussen onze eerste relatie met elkaar en onze relatie nu,” zegt Dewi terwijl ze opveert. “Vroeger als ik weg was dan hoorde J.P. dagen niets van me. Nu als ik aan haar denk, dan bericht ik even.” J.P. zit lachend te knikken. Dewi ziet dat ook. “Ja, en jij doet dat ook meer,” wijst ze naar haar. Tegen mij vertelt ze verder; “dat vind ik dan echt leuk om te lezen hoe het thuis gaat. Dan weet ik hoe de moestuin groeit en hoe Poekkie in de vensterbank ligt. Daar geniet ik dan echt van.” Dewi draait weer naar J.P. “en dat vind ik dan écht niet burgerlijk!”

Afstand op z’n grootst, terwijl de overkant wel nog zichtbaar is. Dat is het moment dat je vanzelfsprekend weet dat je jouw hoofd maar om hoeft te draaien en dan zul je jouw lief gewaar worden. Bij deze grote afstand zijn jullie niet bewust met elkaar. Geen van jullie voelt dat de ander aan de andere kant trekt, wacht, of verlangt.

Er is veel ruimte tussen jullie, waarin jullie elkaar geen aandacht geven. Tot later ineens het moment, dat je op natuurlijke wijze ineens weer in elkaars bewustzijn komt. Dan kort je de afstand vanzelfsprekend in door contact te maken. Want hoewel de aandacht er daarnet nog even niet was, bleef de verbinding er wel. Dat maakt niet met elkaar bezig zijn, om daarna contact te maken, een heel natuurlijk proces.

Er is ruimte voor eigenheid en eigen tijd. Persoonlijke ontwikkeling krijgen even voorgang, terwijl relationele ontwikkeling geduldig wacht. Dat is goed. Want relationele ontwikkeling heeft baat bij persoonlijke ontwikkeling. Het is de kunst om deze afstand niet te vergroten naar de onzichtbare afstand waar verbinding niet meer bestaat.

Intimiteit tussen jou en je lief

Eva en Carl oefenen een aantal weken door om de beurt aan elkaar te vertellen hoe ze gestreeld willen worden door de ander. De ander kan daar naar luisteren, maar hoeft dat niet. “Het is eigenlijk wel een leuk spelletje. Ik kom erachter dat ik het prettig vindt om van Carl te verschillen.” Eva giechelt een beetje. Alsof ze iets fouts doet. “Nou, in het begin vond ik het niets”, herinnert Carl zich. “Het frustreerde hem dat ik niet naar hem luisterde”, legt Eva uit. “Nee, niet voor mij praten”, corrigeert Carl niet onvriendelijk. “Ik was niet gefrustreerd op jóu, maar gefrustreerd op mijzelf dat het me zo verraste” en hij knijpt in haar hand die hij nog altijd iedere sessie vast heeft.

Relationele afstand is het kortste, wanneer jij en je partner jullie aandacht richten op elkaar. Die aandacht uiten jullie in knuffels, gesprekken, of samen hetzelfde klusje klaren. Tijdens een knuffel, staan jullie allebei op je eigen benen en ervaren je eigen emoties. In een gesprek hebben jullie een eigen mening. En tijdens gezamenlijk tijdverdrijf hanteren jullie je eigen werkwijze. Jullie zijn in het contact nog steeds jezelf. In contact met je lief neem je jouw persoonlijkheid mee. Hierdoor voelt de kleine afstand in relaties comfortabel.

In deze kleine afstand krijgt relationele ontwikkeling voorrang. Er is ook nog steeds sprake van zelfstandigheid. Jullie zijn afgestemd op elkaar, niet verloren in elkaar. Dat betekent dat verschillen bestaan. Jullie voelen niet de behoefte om deze op te lossen. Tussen jullie zijn er andere gedachten, gevoelens en gedrag.

Door de korte afstand zijn jullie allebei getuige van die verschillen. Die getuigenis raakt je, zonder dat het je beschadigd. Voor jullie evolutie als persoon en koppel, kan deze kleine ruimte niet blijvend zijn. Afstand is noodzakelijk voor jullie romantische relatie.

Samen zijn met gepaste relationele afstand

“Dan ben ik op mijn gelukkigst, als we samen in de tuin werken. Hij is aan het lassen en ik snoei de bloemen. We doen ons eigen ding en drinken soms niet eens thee samen. Maar dan is er later wel ineens een klap tegen die lekkere kont. Dan kan ik wel bij mijn eigen karwei blijven, ondanks dat hij zucht en steunt als de wolf van de drie biggetjes.” Anoesjka knikt kort, alsof ze haar prestatie trots kracht bij wil zetten.

Samen in een huis, op vakantie, aan het werk, op een feest, bij familiebezoek of thuis slapend. Je bent dan individueel van je partner bezig. Terwijl de setting ervoor zorgt dat jij en je partner elkaar te pas en te onpas tegenkomen. Afstand verminderd wanneer je samen leeft en werkt. Vlak bij elkaar zie en hoor je elkaar steeds. Je kan elkaar niet negeren. Toch ben je niet geheel op elkaar gefocust. Je focus ligt op je taak, werk, vrienden of familie.

Deze afstand in relaties is prettig omdat je individuele vrijheid aanwezig is en tegelijkertijd is je lief veelvuldig in je gezichtsveld en gehoorsafstand. Zo voel je jezelf niet meer eenzaam. Het is echter lastig wanneer het te lang duurt. Dat heb je vast ervaren tijdens de Corona lockdown. Je zal het vast ook ervaren als je te gelijktijdig met pensioen bent. Ook hier is de kunst afwisseling in afstanden. Lukt dat door omstandigheden niet? Dan is het de kunst om bewust te zijn van jullie afstand en deze kunstmatig te veranderen of te verdragen.

Dansen met ruimte