Afstand en nabijheid wisselen in relaties af
Heerlijk lichamelijk, geestelijk en emotioneel versmolten zijn met elkaar. Dat voelt voor veel verliefde stellen geweldig! Toch kun je niet eeuwig versmolten blijven met je geliefde. Het is na verloop van tijd ook weer goed als je op eigen grond komt te staan. Want relaties hebben ook ruimte nodig. Wat is die functie van afstand in relaties eigenlijk? En waar bestaat die tussenruimte dan uit?
Wat leeft er tussen geliefden?
Stel je voor. Na jaren van liefdesverdriet. Van gestuntel met partners die uiteindelijk toch niet bleken te passen. En na vrolijke single momenten die afgewisseld werden met eenzame momenten. Om dan eindelijk verliefd zijn op de juiste. Je voelt je geliefd, veilig en zelfverzekerd. Het leven is geweldig! Kortom je zit lekker in je vel.
Dan komt de eerste keer dat jij en je partner een fijne dag achter de rug hebben met een vrije dag in het vooruitzicht. Tóch vrijen jullie die avond niet. En dat is de eerste keer dat dit gebeurt. Deze keer slapen jullie niet verstrengeld in elkaars armen, maar ieder in het eigen bed! Dit was niet jóuw voorstel, maar het voorstel van je lief. Je probeert nog wel een verleidingspoging, maar die valt in het water. En dus lig je wakker – ALLEEN – en kun je de slaap niet vatten. Kun je het jezelf voorstellen?
© Jasper M, www.jasperskunst.com
Afstand geeft ruimte voor grenzen
Wanneer een koppel elkaar langer kent, komt er na intimiteit vanzelf een eerste grens. Sommige grenzen zijn er steeds. Bijvoorbeeld grenzen over monogamie of open relaties. Andere grenzen lijken meer flexibel te zijn. Zoals een keer apart slapen. Deze grenzen kunnen dan ineens verlegd worden, onverwacht opgeworpen zijn of zich ongezien verplaatsen. Grenzen zijn dus;
- flexibel en
- onbeweeglijk.
Het is goed dat deze grenzen er zijn. Want dankzij die grenzen zijn vrijheid en bewegingsruimte mogelijk. Dat dit goed is, zie je vaak gemakkelijker achteraf, vooraf, of als je zelf de grens trekt. Het is vaak veel lastiger om de schoonheid te ontwaren op het moment dat de ánder de grens trekt. Maar grenzen geven wel degelijk;
- vrijheid en
- beweegruimte.
Een wereld als obstakel tussen jou en je lief
De nacht apart slapen zorgde voor een nieuwe stroom liefde en gemis. Hoewel je lief goed sliep, vertelt je lief ook over het gemis en dat voelt fijn. De relatie is weer even intiem als ervoor; er is geen vuiltje aan de lucht. Tót het moment dat het vriendenweekend van je partner voor de deur staat. Dit jaar gaan alle vrienden ínclusief aanhang een lang weekend naar de Ardennen. Excuus, niet alle aanhang. Jíj bent immers nog maar net in beeld en er is bij het boeken van het weekend geen rekening met je gehouden. Daarbij kent nog niet iedereen je. Het is beter om dit keer over te slaan, legt je lieve schat aan je uit. Je knikt.
Blijkbaar zijn het niet enkel grenzen in de afstand tussen geliefden. Er is weer iets nieuws tussen jullie in komen te staan: de wereld. De wereld met van alles daar in zoals;
- andere mensen – vaak gezinsleden en familie, maar ook vrienden –
- een omgeving – een trein die niet rijdt, een huis dat aan de andere kant van Nederland staat –
- verplichtingen en vrijetijdsbesteding – zoals werk, hobby’s en slapen –
- tijd – veel mensen hebben een geschiedenis en een toekomst in de afstand tussen hen.
Flexibele grenzen en een hele wereld schept afstand. Maar daar stopt het niet. Wat kun je nog meer verwachten? Hou je vast. Nog heel wat. In totaal zijn er 5 categorieën die afstand en nabijheid in je relatie beïnvloeden.
In de afstand tussen partners staan grenzen, de wereld, gedachten, gevoelens en gedrag. Over de grenzen en de wereld heb je hierboven al gelezen. Bereid je voor op de uiteenzetting van gedachten, gevoelens en gedrag. We gaan hieronder verder met het oranje middelste blokje; gedachten over afstand.
De strijd aangaan met gedachten over afstand
Bovenstaande visualisatie over apart slapen en het vriendenweekend geeft al aan hoe de categorieën van afstand elkaar overlappen. In het voorbeeld van het vriendenweekend heeft iedere partner, iedereen in de vriendengroep en iedere lezer vast eigen gedachten. Die gedachten bestaan bijvoorbeeld uit;
- aannames
- wensen
- behoeften
- overtuigingen.
Aannames kunnen gaan over het aantal maanden dat een koppel samen is voordat het voor het eerst op een vakantie met vrienden gaat. Of over opkomen voor verschillende behoeften van je partner en vrienden. Ze kunnen gekleurd zijn door eigen wensen en behoeften. Als mensen niet opletten, zorgen de aannames en eigen overtuigingen voor meer afstand in een relatie dan nodig is. Dat gebeurt wanneer mensen de strijd aangaan met gedachten. Het is helpend om gedachten te accepteren. Zowel je eigen gedachten als de gedachten van anderen. En zelfs die van je (schoon)familie.
Relationele gevoelens tussen jullie
Naast gedachten, nemen mensen ook gevoelens waar. Soms zijn gedachten en gevoelens zelfs verbonden met elkaar. Vaak spreken psychologen over individuele gevoelens, zoals de vier B’s: boos, bang, bedroefd, blij. Relatietherapeuten spreken ook over relationele gevoelens die tussen mensen voelbaar zijn, zoals;
- liefde, voor jezelf en de ander
- empathie
- seksualiteit
- waardering.
Voor veel mensen is het nogal lastig om een goede balans te vinden tussen gevoelens van zichzelf, gevoelens voor/van de ander, en gevoelens die leven in de relatie. Vooral op het gebied van intimiteit en seks is dit een hele puzzel. Met veel kwetsbare puzzelstukjes.
In het eerder beschreven voorbeeld is het wellicht goed voelbaar hoe teleurstellend niet samen slapen was voor de één. Daar kan zelfs een gevoel van afwijzing opkomen. Terwijl je jezelf vast ook kunt voorstellen hoe iemand zich voelt die thuis wil slapen. Iemand zal zich moe voelen. Wellicht gespannen van het streven de perfecte geliefde te willen zijn. Of buikpijn van alle windjes die zijn ingehouden. Wanneer je die gevoelens meevoelt, dan voel je vast ook weer iets voor die persoon. Dit alles bij elkaar kan spanning tussen jullie opleveren. Maar ook van liefde, veiligheid en dus ontspanning. Al die gevoelens leven doordat er afstand is tussen jou en de ander. Omarm die gevoelens dus dankbaar.
Gedrag is waarneembaar door afstand
De laatste van de vijf categorieën van afstand is: gedrag. Het gedrag tussen mensen speelt zich juist in de tussenruimte af. Er kan sprake zijn van;
- gedrag in woorden – zoals gesprekken, ruzies, liefkozingen –
- non-verbale communicatie, waaronder aanraking –
- patronen van geven en ontvangen – bijvoorbeeld van zorg, taken in de relatie en iets voor de ander overhebben.
Het maakt uit hóe mensen zich gedragen in de afstand. Sommige mensen voelen zich vooral gerust als zij kunnen spreken over de ontstane ruimte. Anderen vinden geruststelling in aanraking voor en na de genomen afstand. Tijdelijke verwijdering is goed overbrugbaar door foto’s te sturen van het vriendenweekend. Of door te bellen als je apart slaapt. Wees nieuwsgierig welk gedrag jij en je partner fijn vinden in afstand en nabijheid.
Je zou bijna denken dat vooral de techniek je kan redden tijdens afstand. Toch is het niet zozeer de techniek die je redt. Het is vooral de kunst om dankbaar te zijn voor de afstand en het nut van afstand inzien. Dan denk, voel, en doe je anders in afstand. Immers; in een relatie gaat alles over jullie, maar jullie zijn ook niet alles!
De functie van relationele afstand
Om de functie van relationele afstand te begrijpen, helpt de onderstaande metafoor je wellicht. Nog een visualisatie dus. Deze is minder concreet en meer abstract.
Stel jezelf voor dat je ergens op aarde staat, waar je bent omgeven door weidse natuur. Terwijl je kijkt naar het prachtige uitzicht, zie je jouw overkant. Die overkant raakt jouw kant door de afstand die tussen jullie zit. De overkant is daarmee belangrijk voor jouw kant. Samen houden ze iets in stand. Jullie afstand maakt ruimte. De twee kanten houden iets op z’n plek. Een rivier misschien, een dal, een bos, een woestijn, een zee.
De andere kant is op afstand. Misschien bereikbaar. Eens bereikt is er echter opnieuw een overkant. Jouw oude eigen kant. Het gaat dus niet om bereiken. Het gaat om ervaren. De andere kant is ook jouw andere kant.
Hoewel het niet je doel is om jouw overkant te bereiken en jullie afstand te overbruggen, trekt de overkant je wel. Het vreemde maakt je nieuwsgierig en spreekt tot je verbeelding. Jouw kant, maakt jouw overkant. Toch lijkt je eigen kant niet zo mysterieus en interessant. Voor jouw althans. Je zou wel dichterbij willen komen. Jullie afstand inkorten.
Het is niet te bevatten hoe groot jullie afstand precies is of waar jullie afstand uit bestaat. Je vindt de afstand mooi én je wilt deze opheffen. Hoe tegenstrijdig. In plaats van de afstand opheffen, kun je de afstand bestuderen. Bekijken wat voor rijkdom jullie afstand biedt. Jullie afstand is als een entiteit op zichzelf. Het is levend en geeft dus leven. Wat schept jullie afstand?
Navelstaren
Wat leeft er veel tussen geliefden! Wanneer je met een helicopterview kijkt naar de afstand tussen jullie, dan zie je hoe complex de relationele omgeving is. Maar tot zover de antwoorden van anderen. Jij en je partner hebben vast unieke antwoorden. Wat leeft er volgens jou tussen je partner en jezelf? Bespreek het eens met elkaar, of laat hieronder je reactie achter. Hopelijk geeft jullie relatie daar ruimte aan. Want een beetje afstand, doet goed.
Lees nog meer over afstand op Over Psychologie in “Afstand in relaties afwisselen” en “Van afstand naar nabijheid en terug“. Mis geen enkele nieuwe publicatie en schrijf je in op de nieuwsbrief van Over Psychologie.
Met veel dank aan de eindredactie door Willem Don en Kim.
De afstand tussen Coby en Casper
Ben je op zoek naar meer voorbeelden en verder verdieping? Leer dan Coby van Straaten en Casper de Vries kennen. Want als er één koppel is dat de afstand in wil lopen, dan zijn zij het wel. Coby van Straaten, het hoofdpersonage in Lief, ik heb je (n)iets meer te melden, onderzoekt wat zij kan doen om een juiste balans te vinden tussen afstand en nabijheid. Van haar successen en falen kun je leren. Bestel dus jouw boek bij Bol.
